Czynna obecnie to dawny zbór ewangelicki, pełniący teraz rolę kościoła katolickiego. Jego kamienną wieżę wzniósł w 1893 roku znany bolesławiecki architekt Peter Gansel, syn Engelhardta Gansela, budowniczego m.in. wiaduktu w Bolesławcu.
Peter odziedziczył po ojcu talent, który spożytkował stawiając wiele nie mniej znanych budowli. Prowadził prace na zamkach w Kliczkowie, Skale i Przemkowie. Wybudował książęce mauzoleum w Muskau, most na Kwisie w Kliczkowie, budynki Szpitala dla psychicznie i umysłowo chorych w Bolesławcu i Płakowicach, drogi do Parowej, Zebrzydowej i Ławszowej.
O twórcach krzyżowskiej wieży informuje napis wykuty w piaskowcowej ścianie podcieni tego obiektu. Inskrypcja owa upamiętnia jednak nie tylko jego budowniczych, ale również ważne osoby we wsi - pastora, członków rady kościelnej i gminnej.
Drugi, pieczołowicie remontowany, nieczynny obiekt obecnie sakralny zaliczany jest do najstarszych budowli w okolicy. Wzniesiono go bowiem w odległym średniowieczu, bodaj pierwszy raz wymieniono w dokumentach już w 1305 roku, a znacznie później opisano szczegółowo w protokołach wizytacyjnych. Jest to zaiste pamiętająca bardzo odległe czasy świątynia katolicka…
Ale swoistą ciekawostkę Krzyżowej stanowi też częstotliwość zmian właścicieli tejże sadyby w minionych wiekach. Warto więc przedstawić choćby fragment jej „handlowych” przygód.
I tak 5 lipca 1803 roku ogłoszono, że posiadłość w Krzyżowej nabył za sumę 160 000 talarów Hans August von Bissing. Już jednak 1 grudnia 1807 roku zawarł on umowę z saskim sędzię Krzysztofem Augustem Scholzem, na podstawie której sprzedawał mu swoją własność za 60 000 talarów.
26 kwietnia 1808 roku właścicielem Krzyżowej został Jan Michał Meissner z Schlauroth koło Zgorzelca, który kupił ją za 30 000 talarów. Tenże kontynuował rozpoczętą wczesniej przebudowę miejscowego zamku. Aliści zmarło mu się 21 kwietnia 1812 roku, zaś na mocy testamentu z 8 kwietnia 1812 roku folwark z ziemią odziedziczyła jego żona Joanna Elżbieta z domu Rudolph.
Ona to w dniu 24 stycznia 1813 roku odsprzedała dobra kapitanowi Janowi Beniaminowi Froelichem za sumę 30 000 talarów. Nowy właściciel opuścił ziemski padół już 4 stycznia 1814 roku w Głogowie, zaś jego spadkobiercy zdecydowali się oddać posiadłość na licytację.
28 listopada 1821 roku posiadłość Krzyżowa nabył na licytacji kupiec August Wilhelm Jaentsch, który wyłożył na ten cel 20 100 talarów. Po ponad dziesięciu latach, 5 grudnia 1834 roku zdecydował się on jednak odstąpić folwark ekonomowi Karolowi Moritzowi Neugebauerowi za 17 500 talarów. Dobra nadal zmieniały właścicieli. 14 kwietnia 1840 roku nabył je Juliusz hrabia von Bülow, z którego rąk Krzyżowa trafiła 1 listopada 1842 roku we władanie Roberta Helwiga, czego dokonano za kwotę 35 000 talarów. Tenże 16 stycznia 1850 roku na podstawie umowy notarialnej zamienił Krzyżową na folwark Arnoldsmühle, należący do porucznika Henryka Augusta von Unwerth.
Za jego rządów posiadłość trafiła na licytację 4 lutego 1858 roku i została sprzedana za 42 500 talarów dyrektorowi urzędu ziemskiego, Wolfowi Emilowi von Gersdorf. On z kolei zbył majątek 7 października 1864 na rzecz niejakiego Karola Schacko. Na tym nie koniec, nadal handlowano dominium. Na podstawie umowy z 3 października 1865 roku nabył je za 75 000 talarów ekonom Jan Karol Krystian Friedrich. Już rok później Krzyżowa miała nowego właściciela. Został nim za 83 550 talarów Jan Emil Güttler. Znów doszło do licytacji włości 11 września 1867 roku, którą to wygrał Wolf Emil von Gersdorf. 22 października 1869 roku zamieniono miejscowy dwór i folwark na największe gospodarstwo w miejscowości Klinkenhaus, leżącej w posiadłości ziemianina Jana Gotfryda Kulmsa. Transakcję oceniono na 73 475 talarów. Nowemu właścicielowi niezbyt dobrze musiało się gospodarzyć, skoro znów doszło do licytacji majątku. Dnia 20 września 1880 roku Karol Fryderyk Lotze zapłacił za Krzyżową 149 100 marek.
Cóż, może wystarczy tego wymieniania …
