Tomisław, mała miejscowość położona w powiecie bolesławieckim, w gminie Osiecznica. Kościół w tej miejscowości zbudowany został w 1346 roku. W Tomisławiu, jako dawnej wsi na prawie niemieckim nikogo nie powinny dziwić groby dawnych niemieckich osadników. Czy pamięć o II wojnie światowej jest tak silna i bolesna, że mieszkańcy nie szanowali cmentarza, po którym nie zostawili śladu? Marmurowe płyt nagrobne z początku XX wieku prawdopodobnie posłużyły jak materiał budowlany.
- Przy kościele był cmentarz niemiecki. W tej parafii jestem księdzem od 4 lat, więc moja wiedza na ten temat nie jest zbyt wielka. Prawdopodobnie ludzie zabierali płyty nagrobne, które służyły im jako materiał budowlany – mówi ks. Jerzy Jerke, proboszcz parafii w Tomisławiu. - Wiem, że w innych miejscowościach ludzie też tak traktują stare, niemieckie cmentarze. Możliwe, że w ten sposób chcą zniszczyć wszelką poniemiecką pamięć. Wszystkie płyty z tego cmentarza powinny być tam zgromadzone, powinna być też tabliczka z krótką informacją o tym miejscu.
Wchodząc do lasu w Tomisławiu nie sposób, nie zauważyć dwóch płyt nagrobnych. W marmurze doskonale zachowały się nazwiska zmarłych - Hermann Sieber (ur. 1869 roku, zm. w1914 roku), Ernft Brettfchneider (ur. 1845 roku, zm. 1915 roku). Przyglądając się znalezisku można dojść do wniosku, że fragment grobu w lesie leży od niedawna. O sprawie poinformowaliśmy wójta gminy Osiecznica.
- Zorientuję się w tej sprawie. Jeśli okaże się, że są to płyty o walorach historycznych to postaramy się je uporządkować. Nawiąże w tym celu kontakt z konserwatorem zabytków, który oceni, czy mają one walory zabytkowe. Na pewno postaramy się znaleźć im godne miejsce - mówi Waldemar Nalazek.
Pan Józef Herbut, który w Tomisławiu mieszka od ponad 60-ciu lat opowiedział nam swoje wspomnienia dotyczące niemieckiego cmentarza. Prawda jest szokująca. Święte miejsce zmarłych służyło dzieciom jako plac zabaw, a grobowce były doskonałą kryjówką podczas gry w chowanego.
- Od kiedy pamiętam cmentarz był zaniedbany. Grobowcami i nagrobkami nikt się nie opiekował, nigdy nie widziałem tam kwiatów. Tam nie byli pochowani żołnierze niemieccy, tylko zwykli ludzie, więc nie sądzę, żeby ludzie żywili nienawiść do tego cmentarza. Z czasem groby uległy zniszczeniu, zapadła się ziemia, nagrobki się przechyliły. Pamiętam, że dzieci wchodziły do grobowców i wyciągały ludzie kości. Ponad 20 lat temu władze gminy zadecydowały o likwidacji tego cmentarza. Nawet nauczyciele interweniowali w tej sprawie. Nikt nie chciał, żeby dzieci się tam bawiły. Nagrobki wywieziono na inny cmentarz, gdzie zostały złożone, ale wiem, że teraz ich tam nie ma, być może ktoś je stamtąd zabrał pod budowę domu. Była tam piękna brama prowadząca na ten cmentarz i ktoś ją podobno ściągnął i zamontował do swojej posesji - opowiada Józef Herbut.
Co kieruje ludźmi, którzy dokonują grabieży płyt nagrobnych? Czy to, że cmentarz był zapomniany i służył jako miejsce zabaw, pozwala na nieokazywanie szacunku zmarłym? Materiał budowlany nie należy do tanich, ale to nie powód, aby zamiast z cegieł wybudować dom z niemieckiego grobu.
